Lagers
Alles over lagerspeling
Wat is het en waarom is het belangrijk?
Lagerspeling is een cruciale factor die de prestaties en levensduur van een lager beïnvloedt. Een correcte speling helpt om slijtage te minimaliseren en geruis te beperken. In dit artikel bespreken we:
- De verschillende soorten lagerspeling
- Hoe speling verandert na montage en tijdens bedrijf
- De invloed van as- en huispassingen op de lagerspeling
Soorten lagerspeling
Lagerspeling wordt ingedeeld in twee hoofdtypen:
Radiale speling
Radiale speling verwijst naar de beweging van de lagerringen haaks op de hartlijn van de as. Dit bepaalt hoe soepel een lager draait en is van belang voor toepassingen waarbij precisie en minimale wrijving essentieel zijn.
Axiale speling
Axiale speling is de verplaatsing van de lagerringen parallel aan de hartlijn van de as. Dit is van belang bij toepassingen waar axiale krachten optreden, zoals in tandwielsystemen of schroefaandrijvingen.
Spelingverandering na montage en tijdens bedrijf
De inwendige speling van een lager wordt gemeten zonder belasting. Echter, zodra een lager wordt gemonteerd, verandert de speling als gevolg van:
- De toleranties van de as- en huispassingen
- Het oprekken van de binnenring en het in elkaar drukken van de buitenring
- Warmte-uitzetting tijdens bedrijf
Tijdens bedrijf moet een lager praktisch geen speling hebben, vooral bij kogellagers, tonlagers en cilinderlagers. Een lichte positieve speling van een paar micron is vaak ideaal.
Spelingklassen volgens ISO-normen
De radiale spelingklassen voor niet-gemonteerde lagers zijn vastgelegd in ISO-normen. Veelgebruikte spelingsklassen zijn:
| Spelingsklasse | Beschrijving |
|---|---|
| C2 | Speling kleiner dan normaal |
| C0 | Standaard speling voor normale toepassingen |
| C3 | Grotere speling dan C0 |
| C4 | Grotere speling dan C3 |
| C5 | Grotere speling dan C4 |
Bij de keuze van de juiste speling spelen factoren als temperatuur, belasting en rotatiesnelheid een belangrijke rol.
De invloed van as- en huispassingen
Zelfs het beste lager zal niet goed functioneren als de as- en huispassingen niet correct zijn. De ISO-toleranties bepalen samen met de toleranties voor de boring en buitendiameter van een lager de uiteindelijke passing.
Rotatieverhouding en belasting
De keuze van de juiste passing wordt bepaald door de rotatieverhouding:
- Roterende belasting: Wanneer de ring stilstaat en de belasting roteert, of andersom.
- Stilstaande belasting: Wanneer zowel de ring als de belasting niet bewegen of met dezelfde snelheid roteren.
- Onbepaalde belasting: Wanneer de belasting varieert door trillingen of stoten.
Voor een optimale levensduur van het lager moet de passing correct zijn afgestemd op de belastingstoestand.
Andere invloeden op de passing
Naast belasting en rotatie spelen ook de volgende factoren een rol:
- Materiaal van de as en het huis: Aluminium zet bijvoorbeeld meer uit dan staal bij warmte.
- Dunwandige huizen of holle assen: Deze kunnen leiden tot een afwijkende passing en moeten extra gecontroleerd worden.
- Hoge trillingen: Kunnen invloed hebben op de werking en stabiliteit van de lagers.